Englafræði dagsins

Ríkiskirkjupresturinn Þórhallur Heimisson kvartar yfir því að „nokkrir guðleysingjar [fóru] háðulega“ um glórulaus englaskrif hans í gær, þetta finnst honum auðvitað sanna mál sitt:

Sem sýnir að eitthvað er til í þeirri fornu speki að menn sem þola ekki kristna trú geta ekki á heilum sér tekið ef talið berst að englafræðunum gömlu og fallegu - því falleg eru þau hvort sem menn trúa á engla eða ekki. #

 

Ég held að það sé lítið að bæta við fyrri skrif  mín um englaóra Þórhalls. Maðurinn virðist ekki átta sig á því að ástæðan fyrir þessi háði er ekki sú að ókristið fólk hati allt gott og falegt, heldur það hversu heimskuleg þessi englafræði eru.

En hérna er dæmi um hin gömlu og fallegu englafræði:

 

Á tilsettum degi klæddist Heródes konungsskrúða, settist í hásæti og flutti þeim ræðu. En lýðurinn kallaði: "Guðs rödd er þetta, en eigi manns." Jafnskjótt laust engill Drottins hann, sökum þess að hann gaf ekki Guði dýrðina. Hann varð ormétinn og dó. (Postulasagan 12.21-23)

 

Af hverju ætti maður að hæðast að englum?

Ríkiskirkjupresturinn Þórhallur Heimisson veltir sér upp úr englum í dag og þar segir hann meðal annars þetta:

Englar hafa oft verið hafðir að háði og spotti þeirra sem eru andstæðingar Krists og kirkju hans.

Kannski er það vegna þess að englar eru annarsvegar fulltrúar hreinleikans og trúarinnar, hins góða og fagra, og um leið þeirra sem geta sér enga björg veitt, barna og smælingja.

Og ekkert vekur meiri fyrirlitningu hinna sem treysta á mátt sinn og megin – og fyrirlíta máttinn sem birtist í veikleika.

Á hinn bóginn birta þeir kraft ljóssins sem myrkrið óttast - og bregst því við af krafti. #

Þórhallur, ég held að ástæðan sé ekki sú að við fyrirlítum „máttinn sem birtist í veikleika“ og teljum engla vera fulltrúa þess. Ástæðan er heldur ekki sú að englar „birta kraft ljóssins“ sem við sem erum „í myrkrinu“ óttumst.

Ástæðan fyrir því að englar eru oft hafðir að háði og spotti er líklega sú að þetta er fáránleg hugmynd sem sýnir hversu ótrúlega trúgjarn viðkomandi er. Þórhallur virðist telja að heimurinn sé uppfullur af ósýnilegum andaverum sem heita undarlegum nöfnum eins og Fanúel og Ragúel. Og mér sýnist ástæðan vera sú að það stendur í einhverri eldgamalli bók að þeir séu til.

Þetta er spegilmynd þess að trúa á illa anda. Það verðskuldar alveg jafn mikið háð og spott. Hvernig útskýrirðu það Þórhallur? Ætli Þórhallur trúi ekki líka á tilvist illra anda? Kæmi mér ekki á óvart.

Það er líka merkilegt hversu „öfgatrúarlegt“ það er að telja þá sem hæðast að trú að englum geri það af því að þeir séu á valdi hins illa („myrkrið“). Það er eiginlega stigi fyrir neðan það að telja þá sem eru ósammála sér vera andsetna.

Fegrunaraðgerðir Þórhalls

 

Þórhallur Heimisson heldur áfram að reyna að fegra kristna trú í trúarjátningargreinunum sínum. 

Hann kemur með svipaðar pælingar og síðast, í Gamla testamentinu eru víst tvær myndir af guði, köllum þær „ljóti guð“ og „fallegi guð“. Ljóti guð er „harður ættbálkaguð Ísraelsmanna sem er hefnigjarn og tortímir óvinum sínum og þeim sem gegn honum standa“. Fallegi guð „elskar alla menn, er Guð allra og gerir allt til að leiða börnin sín til góðs í kærleika“. Þórhallur endurtekur ruglið um að fallegi guð sé rauður þráður „í gegnum allt Gamla testamentið“.   

Mig langar að skoða þá fullyrðingu Þórhalls að Jesús hafi boðað „fallega guð“ og hafnað um leið „ljóta guði“.

Til að byrja með þá ætti maður auðvitað ekki að gleypa bara guðspjöllin fjögur án gagnrýninnar hugsunar og halda að Jesús hafi sagt og gert bókstaflega allt sem stendur í þeim. Ríkiskirkjuprestar virðast samt oftast vinna svona. Ef við nálguðumst guðspjöllin fræðilega, á gagnrýnin hátt, þá myndum við líklega þurfa að viðurkenna að við getum ekki verið viss um hvernig guð Jesú hafi boðað, hvort það var ljótur eða fallegur guð.

En við skulum vinna eins og prestar, gefum okkur það að Jesús sagði allt sem honum er eignað í guðspjöllunum? Boðaði hann „hegnigjarnan“ guð sem „tortímir óvinum sínum og þeim sem gegn honum standa“?

Svarið er klárlega „Já“. Guðspjöllin eru uppfull af því að Jesús sé að segja fólki frá að guð muni refsa grimmilega þeim sem „standa gegn honum“, við heimsendi mun guð senda óvini sína til helvítis. Hérna er skemmtilegt dæmi, þar sem að Jesús er að hóta borgum að þær muni enda eins og Sódóma og Gómorra:

Þá tók hann að ávíta borgirnar, þar sem hann hafði gjört flest kraftaverk sín, fyrir að hafa ekki gjört iðrun. "Vei þér, Korasín! Vei þér, Betsaída! Ef gjörst hefðu í Týrus og Sídon kraftaverkin, sem gjörðust í ykkur, hefðu þær löngu iðrast í sekk og ösku. En ég segi ykkur: Týrus og Sídon mun bærilegra á dómsdegi en ykkur. Og þú Kapernaum. Verður þú hafin til himins? Nei, til heljar mun þér steypt verða. Ef gjörst hefðu í Sódómu kraftaverkin, sem gjörðust í þér, þá stæði hún enn í dag. En ég segi yður: Landi Sódómu mun bærilegra á dómsdegi en þér." (Mt 11.20-24)

 

Jesús virðist hafa verið sáttur við guðinn sem að útrýmdi Sódómu og Gómorru. Hvort ætli sá guð flokkist sem „fallegi guð“ eða „ljóti guð“?  

Annað vers sem má benda á er úr dæmisögu sem Jesú segir. Þar er Jesú (eða guði) líkt við manni sem fer til annars lands til að taka við konungstign. Þegar hann kemur til baka, sem konungur, segir hann þessa eftirminnilegu setningu:

En þessa óvini mína, sem vildu ekki að ég yrði konungur yfir sér, færið þá hingað og höggvið þá frammi fyrir mér." (Lk 19.27)

Er þetta guðinn sem að „tortímir óvini sína og þeim sem gegn honum standa“? Klárlega.

Jesús boðar klárlega tilvist ljóta guðsins í guðspjöllunum. Það eina sem mér finnst rétt hjá Þórhalli, er að sá guð er ekki ættbálkaguð, en það er einfaldlega vegna þess að guðinn er orðinn trúflokkaguð. Hann útrýmir ekki lengur fólki sem er í öðrum ættbálkum, heldur fólki sem er í öðrum trúflokkum. Svakalega mikil framför.

En Þórhallur byggir síðan enn meira á þessum niðurstöðum sínum og kemur með ansi djarfar fullyrðingar:

Þessi guðsmynd hins kærleiksríka Guðs er því guðsmynd Postullegu trúarjátningarinna og ætti að vera guðsmynd allra kristinna manna.

 

Þó oft hafi ýmsir ákallað hinn miskunnarlausa ættbálkaguð sér til fulltingis í stríði og manndrápum. Og gera sumir enn – í algerri andstöðu við Jesú.

Þetta er mjög undarlegt í því ljósi að ef maður skoðar rit kirkjufeðranna, fulltrúa kirkjunnar sem notaði postullegu trúarjátninguna, þá virðast þeir halda að guð kristinna manna sé guðinn sem framkvæmdi öll illvirkin í Gamla testamentinu. Maðurinn sem kemur næst skoðun Þórhalls var Markíon nokkur. Markíon sagði að Jesú boðaði kærleiksríkan guð, en að guð Gamla testamentisins væri illur, og þess vegna væri guð Gamla testamentisins ekki sami guðinn. Vandinn er auðvitað sá að Markíon var fordæmdur sem villutrúarmaður.

 

Rauði þráðurinn

Í síðustu færslu minni minntist ég á það að ríkiskirkjupresturinn Þórhallur Heimisson taldi að „bókstafstrúaðir guðleysingjar“ væru blindir á það að Jesú hefði verið á móti lögmáli Móse, en hann taldi okkur líka vera blinda á þann guð sem biblían boðar:

Þetta var líka það sem Jesús gerði. Gamla testamenntið var hans Biblía, en hann hafnaði hinni gömlu ættbálkaguðsmynd sem fylgir sögu natíonalismans í Ísrael hinu forna og nýja- eins og spámennirnir gerðu flestir. Aftur á móti undirstrikaði hann þann Guð kærleikans sem er rauði þráður GT alveg frá upphafi.#

 

Ég á bágt með að trúa því að fólk slengi þessu fram án þess að vita að það sé um óheiðarlegan áróður að ræða. Vissulega eru einstaka vers hér og þar í Gamla testamentinu sem láta guðinn þar hljóma vel, en þau drukkna innan um allan óþverran, fjöldamorð, þjóðarmorð, grimmileg lög sem eru eignuð guðinum og svo framvegis. Maður gæti alveg eins sagt að rauði þráður Gamla testamentisins frá upphafi sé guð hatursins, og ef við skoðum til dæmis aðalsögu Gamla testamentisins þá er það nærri lagi.

Guð skapar heiminn og ákveður síðan fljótlega að myrða nánast alla íbúa heimsins með flóði. Hebrear flytjast til Egyptalands og enda sem þrælar þar, guð ákveður að frelsa þá og gerir það með því að fremja hræðileg fjöldamorð. Hann gerir síðan sáttmála við Móse. Því næst „gefur“ hann hebreum land þar sem að annað fólk býr þegar í og fyrirskipar (og tekur þátt í!) því að stunda þjóðamorð á fólkinu sem býr þarna (Jeríkó er frægt dæmi).  

Þetta er lýsing á aðalsöguþræðinum í fyrstu sex bókum Gamla testamentisins. Ég held að það sé ljóst að þarna er ekki um „Guð kærleikans“ að ræða, og það er undarlegt að einhver meintur „rauður þráður“ sé bara alls ekki að finna í aðalsöguþræðinum.

Þórhallur er augljóslega bara að reyna að sannfæra fólk um að einhver fráleit glansmynd sem hann hefur af Gamla testamentinu sé rétt.

En ég get alveg tekið undir það að Jesús guðspjallanna hafni að einhverju leyti „ættbálkaguði“, þar sem að guðinn þar er ekki lengur guð einhvers ættbálks. Hins vegar er eiginlega ekki skárri hugmynd sem tekur við, þar er guðinn „trúflokkaguð“, í staðinn fyrir að guðinn haldi með sinni útvöldu þjóð, þá heldur hann núna með hinum útvalda trúflokki, og aðrir geta bara dúsað í helvíti, þar sem „Guð kærleikans“ mun senda alla þá sem eru ekki kristnir.

Jesús og lögmálið

Á heimasíðu sinni er Þórhallur ríkiskirkjuprestur að kvarta yfir blindu „bókstafstrúaðra guðleysingja“. Eitt af því sem við sjáum ekki er víst þetta:

[Jesús ] sagði einmitt:"Þér hafið heyrt að sagt var.....en ég segi yður". Hann hafnaði Móselögmálinu þar sem það stóð gegn kærleikanum og mennskunni ...

Ef við skoðum þennan kafla, þá er ljóst að þarna er Jesús (eða réttara sagt höfundur guðspjallsins) einmitt að leggja áherslu á að það eigi að fara eftir hverjum einasta staf laga Móses:

Ætlið ekki, að ég sé kominn til að afnema lögmálið eða spámennina. Ég kom ekki til að afnema, heldur uppfylla. Sannlega segi ég yður: Þar til himinn og jörð líða undir lok, mun ekki einn smástafur eða stafkrókur falla úr lögmálinu, uns allt er komið fram. Hver sem því brýtur eitt af þessum minnstu boðum og kennir öðrum það, mun kallast minnstur í himnaríki, en sá, sem heldur þau og kennir, mun mikill kallast í himnaríki. (Matt 5.17-19)

Einhver sem heldur þetta hafnar ekki neinum hluta lögmálsins. Og ef við skoðum síðan dæmin þar sem Jesús segir „Þér hafið heyrt að sagt var ... en ég segi.“, svokallaðar andstæður Matteusar, þá er Jesús ekki að hafna lögmálinu, heldur að styrkja það. Hann er að gera það sama og til dæmis farísearnir gerðu, hann var að reyna að tryggja það að maður myndi örugglega ekki brjóta lögmálið.

Gott dæmi um þetta er bannið við því að nefna nafn guðs, Jahveh, ekkert í lögmáli Móses bannar það að maður nefni það, maður á bara ekki að „leggja nafn Jahveh guðs þíns við hégóma“, og til að tryggja það að maður myndi örugglega aldrei gera það, þá átti maður aldrei að segja nafnið. Þetta hefur verið kallað að reisa limgerði í kringum lögmálið (e. hedge around the Torah).

Ef maður fer í gegnum þessi „Þér hafið heyrt.. en ég segi.“ hjá Jesú, þá er nákvæmlega það sama í gangi. Lögmálið segir, ekki drýgja hór, ef þú horfir ekki einu sinni á konu með girndarauga, þá brýturðu örugglega ekki það boðorð. Lögmálið segir að maður eigi ekki að myrða mann, ef þú reiðist ekki þá drepurðu örugglega ekki neinn.

Það sem „bókstafstrúaði guðleysinginn“ ég sé er að Nýja testamentið er klofið í afstöðu sinni til laga Gamla testamentisins, sums staðar er Jesús harður fylgjandi þeirra og mótmælir bara túlkunum andstæðinga sinna á þeim (Matteusarguðspjall), annars staðar er neikvætt viðhorf til þeirra, þetta eru bara lögmál gyðinga sem þarf ekki að fara eftir.

Mér sýnist á öllu að Þórhallur sjái bara neikvæða viðhorfið í Nýja testamentinu, enda er það líklega afstaða hans sjálfs. En heppilegt!

Síðkölt

Ég hef skipt um skoðun nýlega varðandi pælingu sem Biggi í Vantrú kom fram með fyrir þremur árum. Pæling hans um  síðkölt. Mér fannst aðalpunktur greinarinnar aðallega vera sá að kristni byrjaði sem algert költ, eða sem “einstaklingsmiðlægur aðdáendahópur“ í kringum Jesú.

Ég var og er alveg sammála því að ef við gefum okkur að Jesús hafi verið til, þá er mjög líklegt að hann hafi verið költleiðtogi, en mér fannst það í raun og veru ekki skipta máli og skildi það að djákna og presti fannst það ósanngjarnt að reyna að klína költ-hugtakinu á Þjóðkirkjuna með þessum hætti.

En um daginn kviknaði ljós þegar ég var að lesa eitthvað efni frá ríkiskirkjupresti. Það er hárrétt hjá Bigga að kristni nálgast enn Jesú eins og költleiðtoga, þrátt fyrir að hann sé dáinn. Ef maður bara les það sem ríkiskirkjuprestarnir láta frá sér, þá sér maður að blind aðdáun á költleiðtoganum er enn til staðar. Leiðtoginn var fullkominn. Leiðtoginn elskaði alla. Leiðtoginn syndgaði aldrei. Þeir sem voru á móti leiðtoganum voru vondir. Leiðtoginn var vitrasti maður sem uppi hefur verið. Það er slæmt að trúa ekki öllu því sem leiðtoginn segir. Leiðtoginn er guð.

Maður sér svipaðan hlut hjá öðrum síðköltum, þessa brjálaðuðu og blindu dýrkun sem beinist að þeim sem stofnaði trúarbrögðin, költleiðtoganum. Múhameðstrúarmenn segja að Múhameð hafi verið fullkominn maður. Vísindaspekikirkjufólk telur L. Ron Hubbard hafa verið merkilegustu manneskju mannkynssögunnar. Kristnir telja Jesú hafa verið guð.

Kristnir eru enn fastir í þessu költhugarfari. Kristni er síðkölt.

Um gyðinga og samkynhneigða

Kristið fólk sem telur samkynhneigð ekki vera synd reynir oft að afsaka texta í biblíunni sem virðast boða allt annað. Ein vinsælasta vörnin er sú að segja að textarnir fjalli alls ekki um samkynhneigð heldur "vonda samkynhneigð". Dæmi um þetta er texti úr ályktun kenninganefndar ríkiskirkjunnar:

Þessir staðir fordæma ekki samkynhneigð sem slíka og heldur ekki þá einstaklinga sem lifa í kærleiksríkri sambúð ástar og trúfesti. # 

Svo við tökum frægan kafla úr Rómverjabréfinu sem dæmi, þá væru rökin þau að þar er aldrei fjallað um “kærleiksríka sambúð ástar og trúfesti” samkynhneigðra, og því sé samkynhneigð sem slík ekki fordæmd.

Þetta eru ansi vafasöm rök. Við gætum alveg eins notað sömu aðferð til að komast að því að nasistar hafi í raun og veru ekki talað um gyðinga, heldur bara vonda gyðiga. Ímyndum okkur að þetta hafi staðið í einhverju áróðursriti þeirra:

Þessar rottur sem telja sig afkomendur Abrahams, drápu Jesú og vilja engum manni gott og eru í raun og veru að reyna að ná yfirráðum yfir mannkyninu.

Ef við setjum á okkur í sömu stellingar kristna fólkið, þá myndum við segja að þarna séu gyðingar ekki fordæmdir sem slíkir, heldur einungis fólk sem vill engum manni gott og reyna að ná yfirráðum yfir mannkyninu.

Málið er að við höfum allt aðra mynd af gyðingum heldur en nasistarnir, þeir eru bara venjulegt fólk sem er hvorki betra né verra en annað fólk, og því passa lýsingar nasistanna ekki við gyðinga að okkar mati, en það þýðir alls ekki að þeir séu að tala um allt annan hlut.

Í fyrsta kafla Rómverjabréfsins er talað um menn og konur sem stunda óeðli og brenna í losta með því að stunda samkynja kynlíf. Þarna kemur í ljós að höfundurinn telur samkynhneigð vera ógeðslegt óeðli. Það að við tökum ekki undir lýsingu þessa manns á samkynhneigð þýðir ekki að hann sé ekki að tala um nákvæmlega það.

Kristna fólkið sem afsakar biblíuna ætti að hætta að stunda þennan leik og sætta sig bara við það að boðskapur biblíunnar skiptir engu máli, að við ættum ekki að pæla í biblíunni þegar það kemur að ákveða hvað sé rétt og rangt.

Pappírslíkneskið

Nokkrir bloggarar hafa minnst á biblíuna og samkynhneigð vegna færeyska þingmannsins. Ég verð að segja að mér finnst margir þeirra sem telja samkynhneigð vera í lagi (sem sagt ekki “bókstafstrúarmenn”) nálgast umræðuna á kolvitlausum forsendum.

Oft reyna þeir að halda því fram að biblían sé í raun og veru ekkert svo vond í garð samkynhneigðra, versin sem um ræðir eru ekki svo slæm ef þú pírir augun og reynir þitt besta að láta þau hljóma vel.

Þegar fólkið gerir þetta, þá er það að mínu mati oft ekki að tækla rót vandans, en er þess í stað að reyna að fegra biblíuna, reyna að gera hana betri og merkilegri en hún er í raun og veru.  Ég held að það sé miklu gagnlegra að segja bara: Biblían skiptir ekki máli. Mér er sama um hvað hún segir, og þér ætti líka að vera sama.

Ímyndum okkur að við værum að ræða um samkynhneigð og einhver myndi benda á að í Gilgameskviðu stæði að samkynhneigð væri ógeðsleg og hræðileg. Hvort myndum við reyna að túlka textann þannig að það líkist betur þeim skoðunum sem við erum sammála, eða myndum við segja “Það skiptir engu máli hvað Gilgameskviða segir.”?

Trúfólk, hvort sem það er “bókstafstrúar” eða ekki, hefur biblíuna ranglega á háum stalli. Vandamálið er ekki það að þetta fólk túlki biblíuna asnalega, heldur að það heldur að þetta sé bók sem skipti einhverju máli. Með því að afsaka biblíuna erum við að viðhalda þessari ranghugmynd í stað þess að hrekja hana. Við þurfum að ná henni niður af þessum stalli.

 

Góðar breytingar

Þessir 2170 sem skráðu sig utan trúfélaga (og þá líklega úr ríkiskirkjunni) hafa með þessu minnkað útgjöld ríkisins um um það bil 26 milljónir á ári.

Mér finnst betra að peningurinn minn fari í hluti eins og heilbrigðiskerfið, frekar en að borga launin hans Karls æðsta biskups (þrátt fyrir að prestunum finnist þessi 900 þúsund sem hann fær á mánuði vera skammarlega lág).

Nú er síðan hægt að breyta trúfélagsskráningunni sinni á netinu. Eftir hverju ert þú að bíða?

Mikil fækkun í þjóðkirkjunni