Skjótt skiptist skoðun í presti II

Ég hef áður skrifað um ótrúlegar umskiptingar ríkiskirkjuprestsins Gunnar Jóhannessonar. Einn daginn skammar hann einhvern trúleysingjann fyrir að vera svo ósvífinn að halda einhverjum fram, en eftir ár eða tvö þá er hann kominn á þá skoðun.

Í tilefni af síðustu færslu minni, þá langar mig að benda á fínt dæmi.

Þetta byrjaði allt á grein sem birtist í Mogganum, þar stóð:

Kærleikur kristninnar í eilífðinni stendur þeim einum til boða sem játast Jesú, hinir eiga vísa vist í helvíti eins og okkur er öllum kunnugt um. #

Í lok ársins 2006, þá fannst Gunnari þetta vera alveg ótrúlega forneskjulegt og vitlaust:

Þá viðrar Arnold þá röngu hugsun, líkt og fleiri guðleysingjar hafa gert, að meta megi kristna trú og kristin boðskap á grundvelli bókstafskenndrar túlkunar á einstaka ritningagreinum Biblíunnar. Eins og annað hófsamt fólk, trúað sem vantrúað, er ég ekki talsmaður trúarlegrar bókstafshyggju og bið ég alla að forðast slíka umgengni við Biblíuna. Ein afleiðing slíkrar biblíunotkunar er sú tímaskekkja (anakrónismi) sem Arnold gerir sig sekan um þegar hann reynir að upplýsa fólk um eðli kristni og kirkju í dag í ljósi dapurlegrar kirkjusögu fortíðarinnar og úr sér gengnum boðskap um helvítisvist. Tímaskekkja af þessum toga er því miður algeng í umræðunni. Ef Arnold vill eiga uppbyggilegt samtal um trúmál í íslensku samfélagi í dag bið ég hann að staðsetja sig einmitt þar og kynna sér kirkjuna með opnum huga eins og hún er í samtíma sínum. [feitletrun mín – Hjalti] [#]

Ári seinna sagði Gunnar hins vegar þetta um helvíti:

Staðreyndin er sú að ef við útilokum þann möguleika að til sé helvíti í einhverri mynd þá hriktir fljótt í stoðum kristinnar trúar. 

Ef helvíti er útilokað þá skipta gjörðir okkar í lífinu alls engu máli. [#]

Helvítis vesen hjá prestum

Helvíti er frekar óvinsælt hjá ríkiskirkjuprestum. Í þau fáu skipti sem þeir minnast á það, þá eru þeir oftast að búa til einhvað nýtt „diet“-helvíti. Ef maður skoðar það sem Jesús segir í guðspjöllunum og játningar kirkjunnar, þá hendir guð fólki í helvíti eftir dauðann og það kemst ekki þaðan þó svo að það vilji. Ríkiskirkjuprestarnir átta sig á því að svona guð er ekki góð söluvara og því er helvíti núna staður þar sem fólk ákveður sjálft að fara í og það getur hvenær sem er ákveðið að fara til himna.

Gunnar Jóhannesson og Þórhallur Heimisson eru góð dæmi um ríkiskirkjupresta sem skammast sín fyrir helvíti.

Helvítið hans Gunnars

Hérna er fegraða mynd Gunnars af helvíti:

Þegar vikið er að helvíti þá spyr fólk sig oft: „Hvernig getur góður Guð sent fólk til helvítis?“ Þessi spurning gerir ráð fyrir því að fólk fari til helvítis gegn vilja sínum. Það er ekki svo. 

....

„Dyrnar“ að helvíti, ef svo má að orði komast, eru því læstar að innanverðu. Allir sem „ganga þar inn“ velja það sjálfir. [#]

Þannig að samkvæmt honum velur fólkið sjálft að fara í helvíti og þar sem dyrnar að helvíti eru „læstar að innanverðu“ ætti fólkið sem er þar að geta komist úr helvíti ef það vill það.

Það væri gaman að vita hvernig Gunnar telur sig vita þetta. Einu rökin hans eru vísun í orð Jesú í Mt 7.7 („Þeim mun gefast sem biðja; þeir munu finna sem leita; fyrir þeim sem banka mun upp lokið verða.“), en þarna virðist Jesú vera að tala um áhrifamátt bænarinnar en ekki um eðli framhaldslífsins. Gunnar ímyndar sér ef til vill að þarna hafi Jesús verið að segja að Jesús muni opna dyr himnaríkis fyrir hverjum þeim sem bankar á þær. En aðrir staðir í guðspjöllunum, sem fjallar klárlega um lífið eftir dauðann, sýna fram á að þetta er vitlaust túlkun hjá honum.

Helvíti í guðspjöllunum

Til að byrja með segir Jesús oft að fólki verði „kastað“ í helvíti. Það bendir til þess að það fari ekki þangað að eigin vilja. Gott dæmi um þetta er í einni dæmisögunni hans:

 

Konungur sagði þá við þjóna sína: ,Bindið hann á höndum og fótum og varpið honum í ystu myrkur. Þar verður grátur og gnístran tanna.` (Mt 22.13)

Auk þess er hægt að benda á staði þar sem Jesús segir að hann muni reka burt fólk sem vill komast inn í himnaríki. Þetta er fínt dæmi:

 

Margir munu segja við mig á þeim degi: „Herra, herra, höfum vér ekki kennt í þínu nafni, rekið út illa anda í þínu nafni og gjört í þínu nafni mörg kraftaverk?“  Þá mun ég votta þetta: „Aldrei þekkti ég yður. Farið frá mér, illgjörðamenn.“ (Mt 7.22-23)

 

En sú dæmisaga sem hrekur þessar fegruðu myndir af helvíti algjörlega er líklega sagan af ríka manninum og Lasarusi. Þegar ríki maðurinn er í helvíti, þá segir engill þetta við hann:

 

Auk alls þessa er mikið djúp staðfest milli vor og yðar, svo að þeir, er héðan vildu fara yfir til yðar, geti það ekki, og eigi verði heldur komist þaðan yfir til vor.` (Lk 16.26)

 

Þannig að þó svo að þú viljir komast frá helvíti, þá er það ekki hægt.

Helvítið hans Þórhalls

Hérna er fegrun Þórhalls á helvíti:

Helvíti- það er tákn fyrir að vera án Guðs. Þú getur því líka verið í Helvíti í þessu lífi. En að lokum mun Jesús einnig snúa þeim til sín sem þannig er komiðfyrir og leiða þá inn i fögnuð himinsins. 

...

Til eru þeir sem kjósa að snúa baki við orði Jesú, við fyrirgefningu hans og náð. Þeir dæma sig sjálfir til þess að vera án Guðs. Ekki bara handan dauðans heldur þegar í þessu lífi. En að lokum mun Jesús einnig snúa þeim til sín og leiða þá inn i fögnuð himinsins“. Kristnir menn játa nefnilega ekki fyrst og fremst dómarann heldur frelsarann sem dó fyrir okkur. Að vera „Guðlaus“ er að vera staddur í víti þegar í þessu lífi. Margir reyna það á sjálfum sér. En Jesús mun um eilífð leitast við að bjóða þeim samfylgd við sig, m.ö.o. himnaríki, þegar í þessu lífi. Kjósi einhver aftur á móti um eilífð að hafna því ríki, dæmir hann sjálfan sig til „Guðlausrar eilífðar“. [#]

Eins og hjá Gunnari þá ákveður fólk sjálft að fara í helvíti, helvíti er bara að vera án guðs (gangi honum vel að finna þá hugmynd í guðspjöllunum!) og Jesús reynir að fá fólk til að komast til himnaríkis. Það kom mér því töluvert á óvart þegar ég sá hann fjalla um söguna af brúðarmeyjunum á blogginu sínu. Eins og hann segir sjálfur þá er brúðguminn Jesús og veislan himnaríki. Í lok sögunnar banka sumar brúðarmeyjarnar á dyrnar að veislunni og vilja komast inn. Jesús hleypir þeim ekki inn:

 

Seinna komu hinar meyjarnar og sögðu: „Herra, herra, ljúk upp fyrir oss.“ En hann svaraði: „Sannlega segi ég yður, ég þekki yður ekki.“ (Mt 25.11-12)

 

Þegar ég spurði Þórhall út í þetta, þá var eina svarið hans að efast um að þessar meyjar hafi í raun og veru viljað komast inn.

Játningarnar

Eins og ég hef áður bent á, þá segir Einar Sigurbjörnsson (sem kenndi þeim líklega trúfræði í HÍ) að þetta sé hin „sígilda lútherska kenning“  um helvíti:

 

Eftir dóminn, hreppa þeir, sem með vantrú og þrjósku hafa hafnað Guðs náð, eilífan dauða eða eilífa glötun. Líf þeirra verður ævinlegt kvalalíf í sambúð við illa handa, endalaus angist og örvænting án allrar vonar um frelsun. Þetta er og kallað hinn annar dauði.

Ef við skoðum síðan aðaljátningu lútherskra manna þá stendur þetta um helvíti:

 

Ennfremur kenna þeir: Kristur mun birtast við endi heims til að dæma og mun hann uppvekja alla dauða. Guðhræddum mönnum og útvöldum mun hann gefa eilíft líf og eilífan fögnuð. Guðlausa menn og djöflana mun hann fordæma, að þeir kveljist eilíflega.Þeir fordæma endurskírendur, sem álíta, að endir verði bundinn á refsingu fordæmdra manna og djöflanna. [#] 

 

Hugmyndir Gunnars og Þórhalls um að þeir sem enda í helvíti geti losnað þaðan er því klárlega fordæmd í játningum kirkjunnar þeirra. Þær er heldur ekki að finna í guðspjöllunum. Þeir eru bara að skálda eitthvað til að láta þessa ógeðslegu hlið kristinnar trúar líta betur út.